Հոգեհացի ու նշխարքի պես բաժանված «մանուկ» գիրը
Մահը նաև մի յուրահատուկ հատկություն ունի. այն նաև ճաշակում են: Ամենքը մահվան հետ հանդիպելու, նրա սառը աչքերի մեջ նայելու իրենց տարիքն ունեն: Բանաստեղծների մոտ այն խիստ վաղաժամ է` կամ իրենց, կամ այլոց մահվան «տեսքով», որն էլ դառնում է դուռ ու քառուղի երկնին մերձենալու:
Տասնհինգ տարեկան Արա Ալոյանը` Վարդենիսի իրենց ցուրտ գյուղի ցուրտ սենյակում մի մե՜ծ մոմ է ունեցել` Էդուարդ Պողոսյան` Մգո, անուն-ազգանունով:
Վարդենիսցի Մգոն զոհվել է արցախյան կռվում` հերոսի մահով, որ ոչ միայն հայրենիքն ազատ լինի, այլև Արայենց սերունդը ասք ու հերոս ունենա ոչ միայն այդ` պատերազմի-անկախացման դառն ու դժվարին, այլև հետագա «հոգու սովի» այս օրերին, որը առավոտից երեկո հակահերոսներ է ծնում:
Այն օրերին Վարդենիսի վրա ծավալվող Մգոյի անմահությունը «երդիկների» վրա շրջող, երկինք փնտրող Արայի համար նախ մեծ ցավ, ապա գիր է դառել, ու 1996-ին նա պոեմ է հյուսել դրանից` հանուն պարտքի ու մխիթարության` իր սերնդի ու Մգոյի մոր համար:
Մի ամբո՜ղջ պոեմ:
«Համանվագ ցավի և հարության», և մեղեդավորել է այդ զոհաբերությունը, որը տիեզերքի ամենամեծ օրենքը շարժման մեջ դնող ուժն է: Մեղեդիներից է կազմված նրա պոեմը, որպես գլուխներ, ուր ոճային ձևերն ու ռիթմերը տարտնղված են, որ փոփոխվում են երբեմն ներդաշնակ, երբեմն անսպասելի, որպես «մատնություն» նոր գիր անողի, սակայն այդ «մեղեդիները» ազնիվ են նույնքան, որքան Մգոյի զոհը հայրենիքի սեղանին ու դրա ընկալումը տասնհինգ տարեկան պատանու կողմից.
Հույսը սրբավայր
ուխտի է գնում
Բոբիկ ոտքերով,
Հույսը որբուկ է
դեմքով անլվա:
Երաժշտա-բառա-հանգային պոեմի հրապարակախոսային առաջին մասին փոխարինելու է գալիս երկրորդ շերտը. ռիթմը փոխվում է, ինչպես ասում են, «լիրիկական հերոսը» քիչ-քիչ տեղավորվում է Մգոյի հոգու ու մաշկի տակ, դանդաղորեն ընդհանրացնելով նրա սիրտն իր սրտի ու սիրո հետ` մեկտեղ հառաչելու համար աշխարհի, վերքի և կիսատի վրա:
Ի դեպ, երկրորդ «Մեղեդիում» Մակու քաղաքի տղեկի` դեպ «Դանթեական առասպել» գնացող քելքի ռիթմ կա նաև, չարենցյան դոզա.
Գնում եմ դանդաղ ճերմակը դեպի,
Դեպ հիշողություն` Մատյան եռագիր:
Քիչ հետո ասքին Թումանյանի ստվերն է խառնվում նաև: Այդ տարիքում, այդ հերոսացման մեջ առանց նրա հնարավոր չէր.
Ծխում էր անդուլ, ծխում էր Մգոն,
Հիշողությունն էր խնկարկում ցավից,
Մերթ փակվում էին աչքերը մեգով,
Մերթ վեր էր թռչում մոր կանչող ձայնից:
Հերոսացման ասքի վերջին մեղեդին զուտ իր ու Մգոյի հոգուց է ծորում. ակնհայտելով մեկի հերոսությունը, մյուսի` բանաստեղծացման հասունացումը: Նրանք նույնն են, սակայն տարբեր են: Նրանք միմյանց շարունակություն են. մեկը` երկնքում, մյուսը` երկրում.
Արյունը ծորաց, լուծվեց թանաքին
Մոր ճամփած վերջին, վերջին նամակի…
***
ՈՒրեմն մերն է քո մահն ու կյանքն էլ:
Մենք էլ ենք մի օր հողի փոխվելու,
Մենք էլ ենք մի օր շողի փոխվելու:
Մնում է ասել, որ պոեմն ու հերոսացումն այս, որպես հոգեհաց, Արան Ալոյան այս օրերին բաժանում է բոլորին նշխարք առ նշխարք` Արցախ, սփյուռք, հայոց դպրոցներ ու բանակի զինվորներ, որ չմեռնի ասքը հայոց զինվորի, որ հուշը նրա վառ կյանքի անվերջ վերապրվի` արդեն գրի ճաշակմամբ:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
Տարածաշրջանային
Իրանը հավատարիմ է իր սահմանած աշխարհաքաղաքական կարմիր գծերին
«Իրանը Ադրբեջանին տրամադրում է ճանապարհ դեպի Նախիջևան իր տարածքով. այդ հարցում արդեն աշխատանքներ են տարվում, և կա պայմանավորվածություն»:Հիշու՞մ եք Իրանի նախագահ Փեզեշքիանի՝ վերջերս արած այս հայտարարությունը:
Առնվազն էլեկտրաէներգետիկ հաղորդակցությունների մասով այս սցենարն այսօր կյանքի է կոչվում «գետնի վրա»...
